Povećana upotreba analitike u sportu bacila je svetlo na razne suboptimalne strategije koje su dugo smatrane normom. Dok su se sportovi poput košarke i bejzbola prilagodili promenjenom okruženju, rukomet izgleda sporo prihvata promene. Cilj ove studije bio je da ispita: učestalost šuteva visoke i niske verovatnoće u poluprofesionalnom rukometu, da li je izvođenje šuteva visoke verovatnoće povezano sa pobedom i da li postoje razlike između muške i ženske lige.
Analizirano je šest sezona islandske elitne divizije korišćenjem logističkog regresionog modela sa mešovitim efektima (1410 utakmica, 879 u muškoj ligi i 531 u ženskoj ligi). Studija je otkrila da su šutevi niske verovatnoće brojniji od šuteva visoke verovatnoće (54,1% prema 45,9%) i da su šutevi visoke verovatnoće povezani sa pobedom (odds ratio 1,46 u poređenju sa odds ratio 0,73 kod šuteva niske verovatnoće). Ovo je bilo naročito izraženo u ženskoj ligi (odds ratio 1,77 u poređenju sa odds ratio 1,20 u muškoj ligi). Ovi nalazi sugerišu da bi neki rukometni timovi mogli poboljšati svoj učinak fokusiranjem na kreiranje šuteva visoke verovatnoće. Međutim, uspeh takvih napora ne zavisi samo od taktičkog pristupa napadačkog tima, već i od odbrambenih strategija protivnika, koje značajno utiču na kvalitet šansi za postizanje gola. Na kraju, međusobni odnos između napadačkih i odbrambenih pristupa određuje učestalost i izvodljivost šuteva visoke verovatnoće.
Bent Johansson i „Bengan boys“ (tj. muška reprezentacija Švedske) bili su dominantna sila u svetskom rukometu tokom devedesetih i dvehiljaditih, osvojivši 13 medalja na međunarodnim prvenstvima. Tim je imao jasno definisan taktički pristup, dobro poznat u rukometnim krugovima, koji se zasnivao na činjenici da su šutevi bliže golu (tj. prodori, šutevi sa krila i sa pozicije pivota) uspešniji od šuteva sa distance (tj. šutevi iz bekovske linije i sa sredine terena). Tim je zato u napadu davao prioritet šutevima visoke verovatnoće, dok je u odbrani težio da natera protivnika na šuteve niske verovatnoće.
Uprkos tome što je ovaj pristup visoko intuitivan i potvrđen istraživanjima, postoje mali pokazatelji da se široko primenjuje, barem eksplicitno. Zapravo, postoje i naznake suprotnog – većinu šuteva u rukometnim utakmicama izvode bekovi, iako pobednički timovi obično izvode više šuteva iz blizine. Ova tendencija se jasno vidi iz činjenice da je 79% od deset najboljih strelaca (isključujući sedmerce) na poslednjih sedam velikih muških rukometnih prvenstava (Olimpijske igre, Evropsko i Svetsko prvenstvo) činilo bekovski igrači. Međutim, zanimljivo je da je lista kod žena uravnoteženija (67% bekovi naspram 33% krila i pivoti), što ukazuje na to da postoje razlike između muškog i ženskog načina vođenja napada.
Iako navedene studije nude određene vredne preliminarne informacije o strategijama šuta, njihov domet bio je ograničen i nisu eksplicitno testirale odnos između strategije šuta i uspeha u igri. Kod većine studija, činjenica da je izbor ili efikasnost šuta sa različitih pozicija povezana sa pobedom bila je naknadno otkrivena ili objašnjena, a ne eksplicitni cilj istraživanja. Takođe, prethodne studije koristile su male uzorke ili su bile ograničene samo na muški ili ženski rukomet. Ova ograničenja istakli su i kritikovali Prieto i saradnici, koji su preporučili veći fokus na dugoročne studije sa naglaskom na nacionalne lige, naročito ženske, u svom sistematskom pregledu rukometne literature. Naizgled suboptimalne strategije šuta postavljaju pitanje: „Zašto bi timovi donosili kontraintuitivnu taktičku odluku da izvode više šuteva niske nego visoke verovatnoće?“ Neki bi mogli tvrditi da je do njih jednostavnije doći. Drugi bi rekli da postoje skriveni rizici u traganju za optimalnijim prilikama (npr. povećana verovatnoća izgubljenih lopti ili pasivne igre). Paralele se mogu povući sa košarkom, gde se izbor šuteva drastično promenio poslednjih godina, pošto timovi donose proračunate odluke o rizicima i dobiti zahvaljujući napretku sportske analitike. Dugi šut za dva poena nekada je bio veoma zastupljen u košarci, ali se više ne smatra poželjnim. Umesto toga, timovi danas prioritet daju šutevima bliže košu, koji imaju veću uspešnost, i šutevima za tri poena, koji imaju manju uspešnost od dugih šuteva za dva, ali donose veću nagradu. Nijedan tim ne oslikava ovu novu paradigmu bolje od Hjuston Roketsa iz sezone 2017/2018, koji su postali prvi tim u istoriji NBA lige sa više pokušaja za tri nego za dva poena u jednoj sezoni.
Izgleda da sportska analitika stavlja na probu dugogodišnja uverenja o prednostima i manama određenih stilova igre i strategija u različitim sportovima – i mnoga od njih ne opstaju. Bejzbol timovi odustaju od nekada popularnih taktika poput krađe baza i „proizvodnje poena“. Nasuprot tome, timovi u američkom fudbalu češće rizikuju tako što igraju četvrti pokušaj ili pokušavaju pretvaranje za dva poena. U fudbalu, uvođenje pokazatelja „expected goals“ (xG) kao mere performansi pokrenulo je debate o relativnoj efikasnosti i individualnom doprinosu kreiranju šansi, što je revolucionisalo evaluaciju utakmica. S obzirom na to da postoje indikacije da rukometni timovi možda ne koriste najefikasnije dostupne strategije šuta, želeli smo da pokrenemo diskusiju zasnovanu na podacima o izboru šuta i mogućim taktičkim implikacijama drugačijeg postavljanja prioriteta.
Cilj ove studije bio je da ispita učestalost šuteva visoke i niske verovatnoće u poluprofesionalnom rukometu, ii) da li je izvođenje šuteva visoke verovatnoće povezano sa pobedom i da li postoje razlike između muške i ženske lige.
KOMPLETNO ISTRAŽIVANJE MOŽETE PREUZETI U PDF FORMATU:
Analytical approach suboptimal shot selection strategies in handball
